Son zamanlarda, özel mesajlar vesilesi ile şirket kurma hakkında soru soran arkadaşlar oldukça fazla. Aslında internet üzerinde de bir çok kaynak var ve gerekenler anlatılıyor ancak sanırım kaynakların daha ziyade İngilizce olması nedeni ile bizim oyuncu biraz mağdur durumda. Ben de okuduğum, deneyimlediğim ve şu ana kadar anladığım kadarı ile, bir makale ele alarak bu konuyu anlatmaya çalışmaya karar verdim. Ne güzel makara yapıyodum, beni ne hallere soktunuz ulen.
Şirketler, öncelikle, iki ayrı sınıfta ele alınıyor:
1- Hammadde şirketleri:
Tahıl
Taş
Elmas
Demir
Petrol
Odun
2- Üretim şirketleri:
Ekmek
Ev
Silah
Hediye
Bilet
Malikane - Hastane - Defans sistemleri
Bu ürünleri üretebilmek için ihtiyacınız olan hammaddeler de aşağıdaki gibi:
Tahıl -> Ekmek
Demir -> Silah
Odun -> Ev
Elmas -> Hediye
Petrol -> Bilet
Taş -> Malikane - Hastane - Defans sistemleri
Şirketinizin verimliliği bir kaç etkene bağlı. Bunlardan ilki, üretim yaptığınız ülke ve bölge. Öncelikle, üretim yaptığınız ülkenin başkenti işgal altındaysa, üretiminiz %25 düşük olacaktır. Bu nedenle, güçlü ve başkentini kaybetmeyecek bir ülke aramanız faydalıdır. Sonrasında, hammadde bonusu söz konusu. Eğer üretim yapacağınız şirket bir hammadde şirketi ise zaten hammadde bonusu kaçınılmaz bir ihtiyaç. Orta seviye hammadde bölgeleri bile yetersiz gelebilir. Eğer üretim yapacağınız şirket ürün üretiyorsa, o zaman bölgenin bir önemi yok ancak üretim yaptığınız ülkede yüksek seviye maden varsa, %25 üretim bonusu alıyorsunuz. Demir örneği ile açıklayalım. 1. seviye ekonomik becerisi olan 5 çalışanınız olduğunu varsayarak q1 bir demir şirketinde:
Eğer ülke başkenti işgal atındaysa ve bölgede yüksek seviye demir madeni de yoksa:
1. işçi: 42
2. işçi: 40
3. işçi: 39
4. işçi: 37
5. işçi 36
adet ürün üretecektir. Gördüğünüz gibi, her yeni işçinin üretim kapasitesi %3 düşüyor. Bu nedenle, eğer maaşı çok düşük değilse, 14-15 işçiden fazlasını çalıştırmak, zarara neden olabilir. Buna dikkat etmeniz gerekli. Şimdi aynı şirketin bulunduğu ülke başkenti işgal altında değilse ne oluyor bakalım:
Ülke başkenti işgal altında değil ancak bölgede yüksek seviye demir madeni yine yoksa:
1. işçi: 56
2. işçi: 54
3. işçi: 52
4. işçi: 50
5. işçi: 48
adet ürün üretecektir. Bu örneğe bir de yüksek seviye demir bölgesinde bakalım:
Ülke başkenti işgal altında değil ve bölgede yüksek seviye demir çıkıyorsa:
1. işçi: 75
2. işçi: 72
3. işçi: 69
4. işçi: 67
5. işçi: 65
adet ürün üretecektir. Bu son örnek üzerinden gerçekçi bir değerlendirme yaparak size ciddi anlamda ne kazanabileceğimizi anlatmaya çalışalım. Örnek olarak, demir fabrikanız Brezilya - Kuzey Brezilya bölgesinde olsun. Burada yüksek seviye demir madeni var. Yani 1. işçiniz günde 75 adet demir üretiyor. 1. seviyeekonomik beceride bir işçinin market maaşı ise 12 BRL seviyesinde. Bu durumda, 10 adet 1. seviye ekonomik beceride işçi çalıştırırsanız, günde 637 adet demir üretirsiniz ve toplamda 120 BRL maaş ödersiniz. 120 / 637 hesabı ile demirin tanesini 0.18 BRL'ye mal etmiş olduk. Fakat Brezilya marketinde demir satış fiyatları 0.13 BRL. İşte kolay yoldan batmanın en güzel şekli. Peki neden böyle oldu ? Eğer demir şirketiniz q2 olsaydı 765, q3 olsaydı 892 ve q4 olsaydı 1020 ürün üretecektiniz ki, bu en son durum, yani q4 şirket, 0.13 BRL üzerinden para kazandıracak tek durum. Çünkü bu durumda demirin tanesini 0.11 BRL'ye mal ediyorsunuz. Yani büyük balıklar sizi fiyat düşürerek yutuyor. Ticaret böyledir.
Bakalım silah fabrikasında durum ne. Aynı şekilde, bu sefer Polonya -Silesia bölgesinde bir silah şirketiniz olduğunu varsayıyorum. Bu ülkede yüksek demir madeni var. 0.12 PLN bir adet demirin fiyatı ve bir adet q1 silah için 2 adet demir gerekiyor. Dolayısıyla, 0.24 PLN sadece hammadde maliyeti. Şu anki market fiyatı ile q1 silah 0.48 pln. İşçi piyasasında ise maaşlar, 1. seviye için 13 PLN civarında. Deminki örnekte olduğu gibi, q1 silah şirketinde 10 adet 1. seviye ekonomik becerisi olan işçi çalıştırırsanız, günde 398 silah üretecekler ve 130 PLN işçi maliyetiniz olacak. 130 / 398 + 0.24 = 0.56 bir adet silahın maliyeti. Yine battık.
Türkiyede aynı örnek üzerinden gidelim. Türkiyede yüksek seviye demir yok ancak başkent ülkenin kontrolü altında. 1. seviye işçi maaşları 5 TRY civarı. Genelde 0.12 TRY'den demir bulunuyor ve q1 silah fiyatları, birileri
piyasayı kızıştırmadıkça 0.50 civarından gidiyor. Dolayısıyla, 10 adet 1. seviye işçi ile, 50 TRY işçi maliyeti ile 318 q1 silah üretirsiniz. Sonuç 50 / 318 + 0.24 = 0.396, yani 0.40 TRY'nin üzerinde sattığınız sürece, zarar etmezsiniz. Tabi burada vergileri de hesaplamak lazım ancak vergi birim başına 0.05 TRY'den düşük olacağından, çok da önemli değil. Bu senaryo ile, günde 26 TRY kar edersiniz. İlginçtir ki, seviye 6 ekonomik beceriye Polonyada 24 PLN maaş alırsınız ve şu anda Polonya parasının daha değerli olduğunu düşünürsek, daha karlısınız demektir. Peki yüksek kar nasıl edilir ? Basit, q5 demir şirketiniz olsun ve yüksek demir bölgesinde üretim yapın. Demirin tanesini 0.8'den aşağı mal edeceksiniz. Bu şekilde, yanısıra bir silah fabrikası açarak karınızı yükseltirsiniz.
Vergi ne zaman önemli olur ? Vatandaşı olduğunuz bir ülkenin dışında satış yapmayı planladığınızda. Burada dikkat etmeniz lazım. İthalat vergileri, ülkeden ülkeye değişir ancak bir çok ülke çok yüksek ithalat vergileri almakta. Bunu üzerine basarak tekrarlayalım, "
Vatandaşı olmadığınız bir ülkede satış yaparken, markete ürün koyduğunuz sırada, ithalat vergisine çok dikkat edin !"
Yukarıda gördüğünüz gibi, Polonyada, Polonya vatandaşı değilken satış yapmaya kalkarsanız, devlet ekmek için %66 vergi istiyor. Yani 2.50 PLN'den satmaya çalışacağımız q5 ekmeğin üzerinden devlet 1 PLN vergi alıyor ki, battık demektir. Tabi bazı ülkelerde bu kadar ağır ithalat vergileri yok.
Bir diğer etken ise işçiler. Bir şirketin işlemesi için, işçiye ihtiyacınız var. Tabi ki işçilerin de ekonomik becerileri ve buna bağlı olarak maaşları ve üretim miktarları değişiyor. Örnek olarak ekmek şirketini alarak açıklamaya çalışıcam:
Q1 ekmek Şirketi:
1. seviye ekonomik beceri: 1 işçi 93 ekmek üretiyor
2. seviye ekonomik beceri: 1 işçi 112 ekmek üretiyor
3. seviye ekonomik beceri: 1 işçi 131 ekmek üretiyor
4. seviye ekonomik beceri: 1 işçi 150 ekmek üretiyor
5. seviye ekonomik beceri: 1 işçi 168 ekmek üretiyor
Bu hesaplar, şirkette çalışan birinci işçi için geçerlidir. Buna da dikkat, şirketteki işçi sayısı değil, o gün çalışan işçi sayısı verimliliği belirler. Yani isterse 10 işçiniz olsun, ikinci işçi çalıştığında, verimliliği %3 düşer.
Ayrıca hepinizin şimdiye kadar fark ettiği gibi, şirketlerin kaliteleri de söz konusu. Q1 en düşük olmak üzere, her şirket q5 seviyesine kadar gelişebiliyor. Bir şirket kurmanın maliyeti, q1 şirket için 20 altın. Ancak şirketin kalitesini yükselttikçe, maliyet de artıyor. Aşağıdaki tablo, wiki sitesinden alıntı ile, şirket maliyetlerini gösteriyor.
Buraya dikkat, demek oluyor ki, q2 bir şirket kurmanın maliyeti 40 altın olsa da, q1 bir şirketi q2'ye yükseltirken 20 altın daha vermeniz gerekecek. Q1 şirket ile q2 ve diğer seviyeler arasındaki fark da, şirketin hammadde veya üretim şirketi olması ile alakalı olarak değişiyor. Bir hammadde şirketini yükselttiğinizde, üretim miktarı artarken, bir üretim şirketini yükseltirseniz, üretim miktarı azalıp, üretilen maddenin kalitesi artıyor. Örneklemek gerekirse:
1. seviye ekonomik becerideki bir işçi ile:
Q1 Ekmek şirketi: 93 q1 ekmek üretir.
Q2 Ekmek şirketi: 46 q2 ekmek üretir.
Q3 Ekmek şirketi: 31 q3 ekmek üretir.
Q4 Ekmek şirketi: 23 q4 ekmek üretir.
Q5 Ekmek şirketi: 18 q5 ekmek üretir.
Bu hesaplar yüksek seviye tahıl bölgesi olan bir ülke için yapılmıştır.
Buraya kadar görünen köyü açıkladık. Şimdi kılavuz isteyen kısma gelelim. 20 altını buldunuz, şirketi açtınız, kenarda maaş ödeyip hammadde alacak kadar paranız var ve 2-3 işçi bana yeter diye hesap yaptınız. Yavaş yavaş batacaksınız. Çünkü ilk etapta piyasadaki fiyatlar ile başa çıkamazsınız ve yüksek fiyat isterseniz malınızı satamazsınız. İkinci çalışma günü geldiğinde, işçi maaşlarınızın cebinizde hazır olması ve yeniden hammadde almış olmanız lazım. Bir işçi, cebinizdeki hammaddeye göre üretim yapmaz. Eğer işçi 50 ürün üretebiliyorsa ve 100 hammaddeye ihtiyacı varsa, sizde 100 hammadde olmadıkça üretim yapamayacaktır.
Bir diğer durum, şirketi açtınız, paranız da var kenarda. Maaş belirleyip çalışan beklemeye başladınız. İşçiler de gökten yağmayacak. İstediğiniz kadar işçi bulamayacaksınız veya bulduklarınız bir gün çalışacak, bir daha da ortalıkta gözükmeyecek.
Yani göründüğünden daha zor ve sıkıntılı bir iş. Yine de, yukarıdaki matematiği çalıştırıp biraz dikkat ederseniz, para kazanabilirsiniz.
Kolay gelsin.
Previous article:
Neden yatırıma ihtiyacımız var ? (11 years ago)
Next article:
Yeni hükümet. (11 years ago)