Son zamanlarda, özel mesajlar vesilesi ile ÅŸirket kurma hakkında soru soran arkadaÅŸlar oldukça fazla. Aslında internet üzerinde de bir çok kaynak var ve gerekenler anlatılıyor ancak sanırım kaynakların daha ziyade İngilizce olması nedeni ile bizim oyuncu biraz maÄŸdur durumda. Ben de okuduÄŸum, deneyimlediÄŸim ve ÅŸu ana kadar anladığım kadarı ile, bir makale ele alarak bu konuyu anlatmaya çalışmaya karar verdim. Ne güzel makara yapıyodum, beni ne hallere soktunuz ulen.
Åžirketler, öncelikle, iki ayrı sınıfta ele alınıyor:
1- Hammadde ÅŸirketleri:
Tahıl
TaÅŸ
Elmas
Demir
Petrol
Odun
2- Üretim ÅŸirketleri:
Ekmek
Ev
Silah
Hediye
Bilet


Malikane - Hastane - Defans sistemleri
Bu ürünleri üretebilmek için ihtiyacınız olan hammaddeler de aÅŸağıdaki gibi:
Tahıl -> Ekmek
Demir -> Silah
Odun -> Ev
Elmas -> Hediye
Petrol -> Bilet
TaÅŸ -> Malikane - Hastane - Defans sistemleri
Åžirketinizin verimliliÄŸi bir kaç etkene baÄŸlı. Bunlardan ilki, üretim yaptığınız ülke ve bölge. Öncelikle, üretim yaptığınız ülkenin baÅŸkenti iÅŸgal altındaysa, üretiminiz %25 düÅŸük olacaktır. Bu nedenle, güçlü ve baÅŸkentini kaybetmeyecek bir ülke aramanız faydalıdır. Sonrasında, hammadde bonusu söz konusu. EÄŸer üretim yapacağınız ÅŸirket bir hammadde ÅŸirketi ise zaten hammadde bonusu kaçınılmaz bir ihtiyaç. Orta seviye hammadde bölgeleri bile yetersiz gelebilir. EÄŸer üretim yapacağınız ÅŸirket ürün üretiyorsa, o zaman bölgenin bir önemi yok ancak üretim yaptığınız ülkede yüksek seviye maden varsa, %25 üretim bonusu alıyorsunuz. Demir örneÄŸi ile açıklayalım. 1. seviye ekonomik becerisi olan 5 çalışanınız olduÄŸunu varsayarak q1 bir demir ÅŸirketinde:
EÄŸer ülke baÅŸkenti iÅŸgal atındaysa ve bölgede yüksek seviye demir madeni de yoksa:
1. iÅŸçi: 42
2. iÅŸçi: 40
3. iÅŸçi: 39
4. iÅŸçi: 37
5. iÅŸçi 36
adet ürün üretecektir. GördüÄŸünüz gibi, her yeni iÅŸçinin üretim kapasitesi %3 düÅŸüyor. Bu nedenle, eÄŸer maaşı çok düÅŸük deÄŸilse, 14-15 iÅŸçiden fazlasını çalıştırmak, zarara neden olabilir. Buna dikkat etmeniz gerekli. Åžimdi aynı ÅŸirketin bulunduÄŸu ülke baÅŸkenti iÅŸgal altında deÄŸilse ne oluyor bakalım:
Ülke baÅŸkenti iÅŸgal altında deÄŸil ancak bölgede yüksek seviye demir madeni yine yoksa:
1. iÅŸçi: 56
2. iÅŸçi: 54
3. iÅŸçi: 52
4. iÅŸçi: 50
5. iÅŸçi: 48
adet ürün üretecektir. Bu örneÄŸe bir de yüksek seviye demir bölgesinde bakalım:
Ülke baÅŸkenti iÅŸgal altında deÄŸil ve bölgede yüksek seviye demir çıkıyorsa:
1. iÅŸçi: 75
2. iÅŸçi: 72
3. iÅŸçi: 69
4. iÅŸçi: 67
5. iÅŸçi: 65
adet ürün üretecektir. Bu son örnek üzerinden gerçekçi bir deÄŸerlendirme yaparak size ciddi anlamda ne kazanabileceÄŸimizi anlatmaya çalışalım. Örnek olarak, demir fabrikanız Brezilya - Kuzey Brezilya bölgesinde olsun. Burada yüksek seviye demir madeni var. Yani 1. iÅŸçiniz günde 75 adet demir üretiyor. 1. seviyeekonomik beceride bir iÅŸçinin market maaşı ise 12 BRL seviyesinde. Bu durumda, 10 adet 1. seviye ekonomik beceride iÅŸçi çalıştırırsanız, günde 637 adet demir üretirsiniz ve toplamda 120 BRL maaÅŸ ödersiniz. 120 / 637 hesabı ile demirin tanesini 0.18 BRL'ye mal etmiÅŸ olduk. Fakat Brezilya marketinde demir satış fiyatları 0.13 BRL. İşte kolay yoldan batmanın en güzel ÅŸekli. Peki neden böyle oldu ? EÄŸer demir ÅŸirketiniz q2 olsaydı 765, q3 olsaydı 892 ve q4 olsaydı 1020 ürün üretecektiniz ki, bu en son durum, yani q4 ÅŸirket, 0.13 BRL üzerinden para kazandıracak tek durum. Çünkü bu durumda demirin tanesini 0.11 BRL'ye mal ediyorsunuz. Yani büyük balıklar sizi fiyat düÅŸürerek yutuyor. Ticaret böyledir.
Bakalım silah fabrikasında durum ne. Aynı ÅŸekilde, bu sefer Polonya -Silesia bölgesinde bir silah ÅŸirketiniz olduÄŸunu varsayıyorum. Bu ülkede yüksek demir madeni var. 0.12 PLN bir adet demirin fiyatı ve bir adet q1 silah için 2 adet demir gerekiyor. Dolayısıyla, 0.24 PLN sadece hammadde maliyeti. Åžu anki market fiyatı ile q1 silah 0.48 pln. İşçi piyasasında ise maaÅŸlar, 1. seviye için 13 PLN civarında. Deminki örnekte olduÄŸu gibi, q1 silah ÅŸirketinde 10 adet 1. seviye ekonomik becerisi olan iÅŸçi çalıştırırsanız, günde 398 silah üretecekler ve 130 PLN iÅŸçi maliyetiniz olacak. 130 / 398 + 0.24 = 0.56 bir adet silahın maliyeti. Yine battık.
Türkiyede aynı örnek üzerinden gidelim. Türkiyede yüksek seviye demir yok ancak baÅŸkent ülkenin kontrolü altında. 1. seviye iÅŸçi maaÅŸları 5 TRY civarı. Genelde 0.12 TRY'den demir bulunuyor ve q1 silah fiyatları, birileri

piyasayı kızıştırmadıkça 0.50 civarından gidiyor. Dolayısıyla, 10 adet 1. seviye iÅŸçi ile, 50 TRY iÅŸçi maliyeti ile 318 q1 silah üretirsiniz. Sonuç 50 / 318 + 0.24 = 0.396, yani 0.40 TRY'nin üzerinde sattığınız sürece, zarar etmezsiniz. Tabi burada vergileri de hesaplamak lazım ancak vergi birim başına 0.05 TRY'den düÅŸük olacağından, çok da önemli deÄŸil. Bu senaryo ile, günde 26 TRY kar edersiniz. İlginçtir ki, seviye 6 ekonomik beceriye Polonyada 24 PLN maaÅŸ alırsınız ve ÅŸu anda Polonya parasının daha deÄŸerli olduÄŸunu düÅŸünürsek, daha karlısınız demektir. Peki yüksek kar nasıl edilir ? Basit, q5 demir ÅŸirketiniz olsun ve yüksek demir bölgesinde üretim yapın. Demirin tanesini 0.8'den aÅŸağı mal edeceksiniz. Bu ÅŸekilde, yanısıra bir silah fabrikası açarak karınızı yükseltirsiniz.
Vergi ne zaman önemli olur ? Vatandaşı olduÄŸunuz bir ülkenin dışında satış yapmayı planladığınızda. Burada dikkat etmeniz lazım. İthalat vergileri, ülkeden ülkeye deÄŸiÅŸir ancak bir çok ülke çok yüksek ithalat vergileri almakta. Bunu üzerine basarak tekrarlayalım, "
Vatandaşı olmadığınız bir ülkede satış yaparken, markete ürün koyduÄŸunuz sırada, ithalat vergisine çok dikkat edin !"
Yukarıda gördüÄŸünüz gibi, Polonyada, Polonya vatandaşı deÄŸilken satış yapmaya kalkarsanız, devlet ekmek için %66 vergi istiyor. Yani 2.50 PLN'den satmaya çalışacağımız q5 ekmeÄŸin üzerinden devlet 1 PLN vergi alıyor ki, battık demektir. Tabi bazı ülkelerde bu kadar ağır ithalat vergileri yok.
Bir diÄŸer etken ise iÅŸçiler. Bir ÅŸirketin iÅŸlemesi için, iÅŸçiye ihtiyacınız var. Tabi ki iÅŸçilerin de ekonomik becerileri ve buna baÄŸlı olarak maaÅŸları ve üretim miktarları deÄŸiÅŸiyor. Örnek olarak ekmek ÅŸirketini alarak açıklamaya çalışıcam:
Q1 ekmek Åžirketi:
1. seviye ekonomik beceri: 1 iÅŸçi 93 ekmek üretiyor
2. seviye ekonomik beceri: 1 iÅŸçi 112 ekmek üretiyor
3. seviye ekonomik beceri: 1 iÅŸçi 131 ekmek üretiyor
4. seviye ekonomik beceri: 1 iÅŸçi 150 ekmek üretiyor
5. seviye ekonomik beceri: 1 iÅŸçi 168 ekmek üretiyor
Bu hesaplar, ÅŸirkette çalışan birinci iÅŸçi için geçerlidir. Buna da dikkat, ÅŸirketteki iÅŸçi sayısı deÄŸil, o gün çalışan iÅŸçi sayısı verimliliÄŸi belirler. Yani isterse 10 iÅŸçiniz olsun, ikinci iÅŸçi çalıştığında, verimliliÄŸi %3 düÅŸer.
Ayrıca hepinizin ÅŸimdiye kadar fark ettiÄŸi gibi, ÅŸirketlerin kaliteleri de söz konusu. Q1 en düÅŸük olmak üzere, her ÅŸirket q5 seviyesine kadar geliÅŸebiliyor. Bir ÅŸirket kurmanın maliyeti, q1 ÅŸirket için 20 altın. Ancak ÅŸirketin kalitesini yükselttikçe, maliyet de artıyor. AÅŸağıdaki tablo, wiki sitesinden alıntı ile, ÅŸirket maliyetlerini gösteriyor.
Buraya dikkat, demek oluyor ki, q2 bir ÅŸirket kurmanın maliyeti 40 altın olsa da, q1 bir ÅŸirketi q2'ye yükseltirken 20 altın daha vermeniz gerekecek. Q1 ÅŸirket ile q2 ve diÄŸer seviyeler arasındaki fark da, ÅŸirketin hammadde veya üretim ÅŸirketi olması ile alakalı olarak deÄŸiÅŸiyor. Bir hammadde ÅŸirketini yükselttiÄŸinizde, üretim miktarı artarken, bir üretim ÅŸirketini yükseltirseniz, üretim miktarı azalıp, üretilen maddenin kalitesi artıyor. Örneklemek gerekirse:
1. seviye ekonomik becerideki bir iÅŸçi ile:
Q1 Ekmek ÅŸirketi: 93 q1 ekmek üretir.
Q2 Ekmek ÅŸirketi: 46 q2 ekmek üretir.
Q3 Ekmek ÅŸirketi: 31 q3 ekmek üretir.
Q4 Ekmek ÅŸirketi: 23 q4 ekmek üretir.
Q5 Ekmek ÅŸirketi: 18 q5 ekmek üretir.
Bu hesaplar yüksek seviye tahıl bölgesi olan bir ülke için yapılmıştır.
Buraya kadar görünen köyü açıkladık. Åžimdi kılavuz isteyen kısma gelelim. 20 altını buldunuz, ÅŸirketi açtınız, kenarda maaÅŸ ödeyip hammadde alacak kadar paranız var ve 2-3 iÅŸçi bana yeter diye hesap yaptınız. YavaÅŸ yavaÅŸ batacaksınız. Çünkü ilk etapta piyasadaki fiyatlar ile baÅŸa çıkamazsınız ve yüksek fiyat isterseniz malınızı satamazsınız. İkinci çalışma günü geldiÄŸinde, iÅŸçi maaÅŸlarınızın cebinizde hazır olması ve yeniden hammadde almış olmanız lazım. Bir iÅŸçi, cebinizdeki hammaddeye göre üretim yapmaz. EÄŸer iÅŸçi 50 ürün üretebiliyorsa ve 100 hammaddeye ihtiyacı varsa, sizde 100 hammadde olmadıkça üretim yapamayacaktır.
Bir diÄŸer durum, ÅŸirketi açtınız, paranız da var kenarda. MaaÅŸ belirleyip çalışan beklemeye baÅŸladınız. İşçiler de gökten yaÄŸmayacak. İstediÄŸiniz kadar iÅŸçi bulamayacaksınız veya bulduklarınız bir gün çalışacak, bir daha da ortalıkta gözükmeyecek.
Yani göründüÄŸünden daha zor ve sıkıntılı bir iÅŸ. Yine de, yukarıdaki matematiÄŸi çalıştırıp biraz dikkat ederseniz, para kazanabilirsiniz.
Kolay gelsin.
Previous article:
Neden yatırıma ihtiyacımız var ? (11 years ago)
Next article:
Yeni hükümet. (11 years ago)